W związku z koniecznością wdrożenia przepisów unijnej dyrektywy OMNIBUS (dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2161 z dnia 27 listopada 2019 r.[1]), opublikowany został projekt ustawy o zmianie ustawy o prawach konsumenta oraz niektórych innych ustaw, zmieniający m.in. ustawę o informowaniu o cenach towarów i usług^[2]. Projekt wprowadza nowe zasady informowania o cenach promocyjnych. Przepisy mają przede wszystkim zapobiec kreowaniu wśród konsumentów mylnego wyobrażenia o atrakcyjności danej ceny np. poprzez wskazanie, że cena danego towaru lub usługi została istotnie obniżona, podczas gdy towar nigdy nie był oferowany po cenie wyjściowej. Takie działania powodowały u niektórych konsumentów przeświadczenie o znacznych oszczędnościach wynikających z zakupu, zniekształcając podejmowane decyzje zakupowe.

Dotychczasowe działania

Nieprawidłowe informowanie o cenach może stanowić podstawę do stwierdzenia, że naruszone zostały zbiorowe interesy konsumentów. Działania przedsiębiorców polegające na nierzetelnym zawyżaniu cen wyjściowych są kwestionowane przez Prezesa UOKiK na podstawie przepisów ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów jako działania naruszające zbiorowe interesy konsumentów. Tytułem przykładu, w 2018 r. Prezes UOKiK uznał za niezgodną z przepisami praktykę polegającą na informowaniu konsumentów w reklamie, iż regularna cena suplementu diety na odchudzanie to 289 zł, podczas gdy produkt nie był faktycznie sprzedawany w powyższej  cenie, co mogło stanowić nieuczciwą praktykę rynkową.[3]

Z kolei w 2020 r. Prezes UOKiK nałożył na przedsiębiorcę karę w wysokości 115 milionów złotych^[4]. Główny zarzut dotyczył tego, że cena, o jakiej kupujący dowiadywał się przy kasie, była wyższa  od tej na sklepowych półkach, lub że cena towaru w ogóle nie była podana. Postępowanie zostało wszczęcie w związku z licznymi skargami konsumentów. Prezes UOKiK regularnie bada prawidłowość uwidaczniania cen przez przedsiębiorców. W połowie września został opublikowany raport za I półrocze 2021 r.[5] Organ wskazuje, iż błędy popełniał co drugi sprzedawca. Wśród nieprawidłowości zostały wymienione:

• brak cen jednostkowych przy artykułach lub całkowity brak informacji o cenie;
• złe wyliczanie cen jednostkowych;
• niezgodność cen podanych na półce z tymi zakodowanymi w kasie (wyższe ceny na rachunku dotyczyły prawie 5 proc. skontrolowanych produktów);
• stosowanie niewłaściwych zapisów w cennikach np. nieprecyzyjne przedziały „od… do…”;
• brak informacji o nominalnej ilości podawanych potraw i napojów.

Obowiązek informowania o historii obniżek ceny

Nowe obowiązki dla przedsiębiorców obejmują:

• konieczność uwidocznienia informacji o najniższej cenie tego towaru lub usługi, jaka obowiązywała w okresie 30 dni przed wprowadzeniem obniżki w każdym przypadku obniżenia ceny;
• informację o najniższej cenie umieszcza się obok informacji o obniżonej cenie;
• obowiązek dotyczy towarów oraz usług;
• przepisy stosuje się również do reklam, które powołują się na cenę towaru lub usługi.

Przepisy wprowadzają także wyjątki:

• jeżeli dany towar lub usługa jest oferowany do sprzedaży w okresie krótszym niż 30 dni, obok informacji o obniżonej cenie uwidacznia się również informację o najniższej cenie tego towaru lub usługi, która obowiązywała w okresie od dnia oferowania tego towaru lub usługi do sprzedaży do dnia wprowadzenia obniżki;
• w przypadku towarów, które ulegają szybkiemu zepsuciu lub mają krótki termin przydatności, obok informacji o obniżonej cenie uwidacznia się informację o cenie sprzed pierwszego zastosowania obniżki z zastrzeżeniem, że 30-dniowy termin, o którym mowa powyżej, nie ma zastosowania. Przy czym przepisy nowelizacji nie definiują towarów szybko psujących się i o krótkim terminie przydatności. Wydaje się, że do takich produktów będzie można zaliczyć m.in. soki jednodniowe lub jogurty. Jednak kwalifikacja konkretnego produktu do opisanej kategorii wymaga każdorazowej weryfikacji na podstawie charakteru produktu oraz jego terminu przydatności.

W przypadku naruszenia ww. zasad Inspekcja Handlowa nakłada karę pieniężną w wysokości do 20.000 zł. W sytuacji uporczywego niestosowania opisanych nakazów (co najmniej trzykrotne naruszenie w okresie 12 miesięcy) kara może sięgać 40.000 zł. Projekt przewiduje wprowadzenie przepisów wykonawczych, w których powyższe zasady mogą zostać uzupełnione o dodatkowe wymogi.

Współautorem tekstu jest Przesmysław Matusiak-Frey