Od 2025 roku w Polsce zacznie obowiązywać system kaucyjny, który obejmie opakowania z tworzyw sztucznych, aluminium lub szkła. To skutek implementacji do krajowego porządku prawnego unijnej dyrektywy ws. zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko. Nowe przepisy mają zmniejszyć ilość odpadów opakowaniowych w odpadach komunalnych, zbieranych w ramach gminnych systemów.
17 sierpnia 2023 r. Sejm przyjął nowelizację ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi. Teraz ustawa czeka na podpis Prezydenta RP i publikację w Dzienniku Urzędowym.
Czym jest system kaucyjny?
W uproszczeniu system ten polega na zbieraniu opakowań w postaci butelek lub puszek, które można wykorzystać ponownie w ramach jednego cyklu życia lub przetworzyć na recyklat i przeznaczyć do produkcji kolejnych opakowań. Za przekazane do systemu opakowanie konsumentowi zwracana jest kaucja, która pierwotnie doliczana jest do ceny produktu. Zbiórka może być prowadzona z wykorzystaniem automatów (recyklomatów) lub manualnie, przez pracowników punktów zbiórki (sklepów).
Jakie opakowania zostaną objęte systemem?
Nowe prawo obejmie jednorazowe butelki z tworzyw sztucznych o pojemności do 3 litrów (włącznie z zakrętkami i wieczkami w tworzyw sztucznych), metalowe puszki o pojemności do 1 litra oraz szklane butelki wielorazowego użytku do 1,5 litra.
Wedle art. 8 pkt 9 ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi, przez opakowanie wielokrotnego użytku rozumie się opakowanie przeznaczone, zaprojektowane i wprowadzone do obrotu tak, aby osiągnąć w ramach jednego cyklu życia wielokrotną rotację przez powtórne napełnianie lub ponowne użycie do tego samego celu, do którego było pierwotnie przeznaczone. Opakowanie to staje się odpadem opakowaniowym, gdy przestaje być opakowaniem wielokrotnego użytku.
W świetle powyższej definicji system kaucyjny nie obejmie opakowań szklanych jednorazowego użytku (w tym butelek po wysokoprocentowych alkoholach).
Kto będzie zobowiązany do stosowania nowych przepisów?
Sklepy, których powierzchnia przekracza 200 metrów kwadratowych będą miały za zadanie przyjmować opakowania objęte systemem i wypłacać kaucję. Te podmioty obowiązkowo będą musiały odbierać puste opakowania po napojach i zwracać kaucję. Mniejsze punkty do nowego systemu będą mogły przystąpić dobrowolnie.
Przedsiębiorcy, którzy wbrew obowiązkowi nie przystąpią do systemu lub nie osiągną wymaganych poziomów selektywnego zbierania opakowań i odpadów, będą musieli ponosić opłatę produktową. Przy czym polska ustawa przewiduje następujące poziomy zbiórki: w 2025 – 77%, w 2026 – 81%, w 2027 r. – 84%, w 2928 r. – 87%, a od 2029 r. – 90 %.
Ile wyniesie kaucja?
Wedle aktualnej propozycji kaucja ma wynosić 50 groszy (dla wszystkich opakowań objętych systemem) i ma być wypłacana konsumentowi przy zwrocie opakowania bez konieczności okazania paragonu zakupu i bez względu na to, w którym punkcie handlowych konsument nabył produkt w opakowaniu. Kaucja, która nie zostanie odebrana przez klienta, posłużyć ma finansowaniu systemu kaucyjnego.
Oznakowanie
Opakowania objęte systemem kaucyjnym będą specjalnie oznakowane. Wzór oznakowania został ujęty w załączniku do ustawy. Producenci będą musieli pamiętać, aby oznakowanie było widoczne, wyraźne, czytelne i trwałe, a także aby kontrastowało z tłem oraz znajdowało się na etykiecie.
W jaki sposób funkcjonować będzie system?
Wedle przyjętej przez Sejm nowelizacji ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi, system lub systemy kaucyjne prowadzić będą operatorzy, czyli podmioty reprezentujące wprowadzających produkty w opakowaniach na napoje. Podmiotem reprezentującym będzie mogła być jedynie spółka akcyjna, której akcjonariuszami są wyłącznie podmioty wprowadzające produkty w opakowaniach na napoje lub reprezentujące ich związki pracodawców lub izby gospodarcze. Prowadzenie systemu będzie wymagało uzyskania stosownego zezwolenia.
W przypadku funkcjonowania więcej niż jednego systemu kaucyjnego podmioty reprezentujące prowadzące te systemy będą musiały ustalić między sobą warunki rozliczania pobranej i zwróconej kaucji oraz rozliczania i wymiany opakowań lub odpadów opakowaniowych zebranych w ramach prowadzonych przez siebie systemów kaucyjnych.
Co istotne, podmiot reprezentujący będzie obowiązany do nawiązania współpracy z każdym wprowadzającym produkty w opakowaniach na napoje, który się do niego zgłosi.
Wprowadzający produkty w opakowaniach, czyli m.in. producenci napojów lub sieci sklepów, w ramach systemu kaucyjnego będą zobowiązani do sfinansowania systemu kaucyjnego w zakresie:
-
selektywnego zbierania opakowań i odpadów opakowaniowych;
-
odbierania opakowań i odpadów opakowaniowych z jednostek handlu;
-
transportu opakowań do producenta oraz odpadów opakowaniowych do zakładu przetwarzania;
-
kosztów ewidencjonowania i sprawozdawczości;
-
rozliczenia kaucji z jednostkami handlu i finansowania wypłat kaucji dla użytkownika końcowego;
-
kosztów zbierania opakowań i odpadów opakowaniowych przez przedsiębiorcę prowadzącego jednostkę handlu.
Utworzenie podmiotu reprezentującego to duże wyzwanie finansowe i organizacyjne dla wprowadzających produkty w opakowaniach, a czas jaki im pozostał to zaledwie kilkanaście miesięcy.
Co się stanie z zebranymi opakowaniami?
Wdrożenie efektywnego systemu kaucyjnego jest nieodzowne, aby wprowadzający produkty w opakowaniach mogli realizować obowiązki zbiórki opadów i pozyskiwać recyklat do produkcji kolejnych opakowań. W przeciwnym razie czekają ich dolegliwości w postaci kolejnych opłat produktowych. Wiąże się to z implementacją dyrektywy ws. zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko, o której pisaliśmy już na naszym blogu.
W celu zredukowania zużycia tworzyw sztucznych ustawa krajowa, która implementowała dyrektywę przewiduje roczne poziomy selektywnej zbiórki jednorazowych butelek plastikowych jakie będą musieli osiągnąć producenci napojów w takich opakowaniach. Od 2025 roku będzie to 77 procent, zaś od 2029 wielkość wzrośnie do 90 procent. W niedalekiej przyszłości przedsiębiorcy wprowadzający produkty w opakowaniach w postaci butelek jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych o pojemności do 3 litrów będą obowiązani do zapewnienia, że opakowania te (włącznie z ich zakrętkami i wieczkami z tworzyw sztucznych) zawierają udział wagowy wynoszący co najmniej:
-
od 2025 r. – 25% tworzyw sztucznych pochodzących z recyklingu, jeżeli głównym składnikiem tych opakowań jest politereftalan etylenu;
-
od 2030 r. – 30% tworzyw sztucznych pochodzących z recyklingu.
Stąd nieodzowne jest uruchomienie efektywnego systemu kaucyjnego. Bez niego przedsiębiorcom nie uda się pozyskać wymaganej przepisami ilości plastikowych opakowań. W takim przypadku zostaną obciążeni kolejnymi karami finansowymi w postaci opłat produktowych.
Blog kancelarii Eversheds Sutherland, na którym piszemy o otoczeniu prawnym wytwarzania, sprzedaży, promocji i utylizacji produktów konsumenckich. Omawiamy kierunki zmian w prawie konsumenckim i ich wpływ na biznes m.in. w kontekście "Nowego ładu dla konsumentów" KE. Poruszamy kwestie regulacyjne związane z pełnym cyklem życia produktu - od pomysłu przez wprowadzenie do obrotu, działania promocyjne, dystrybucję, handel międzynarodowy, relacje z konsumentami, w tym sprawy związane z rękojmią, gwarancją i odpowiedzialnością za produkt przez prawo konkurencji, utylizację i recykling produktów oraz zgodność działalności biznesowej z regulacjami i najlepszymi praktykami dotyczącymi ochrony środowiska. Odnosimy się również do zagadnień związanych z prawnymi aspektami doboru marki produktu oraz egzekwowaniem jej skutecznej ochrony. Serwis tworzą prawnicy zespołu Commercial oraz zaproszeni goście.
Zapisz się na newsletter. Zostaw nam adres e-mail, a powiadomienie o nowym wpisie dostaniesz na swoją skrzynkę. Do subskrybentów bloga w pierwszej kolejności trafiać będą również przygotowywane przez nas materiały specjalne.
